Are you ta'arofing us? (Iran deel 2)

Ondanks het feit dat we al lang en breed de Straat van Hormuz zijn overgestoken, valt er nog veel te vertellen over het land dat ons zo positief heeft verrast; Iran.

Daar kwamen we dus aan in het donker in de ijsregen in het totale verkeersgekkenhuis dat Tabriz heet. Alles was onbekend en voelde een beetje gek en anders. Het leuke was alleen dat de volgende dag alle regelzaken in orde waren en het juist heel fijn en safe voelde, dankzij de hulp van Nasser, de man van het toeristenburootje. Pat ging met Nasser's broer op pad voor een vrijwaringsbrief van de politie, zodat Zjoske geen Perzische kentekenplaten hoefde te dragen en Heleen had binnen no-time een verzekering geregeld, Iraans geld op de kop getikt en de nodige reisinfo vergaard. Ondertussen had de broer van Nasser nog een lelijke deuk in een blinkende Paykan gereden bij het indraaien van een steegje, maar dat werd afgedaan als een schrammetje waarvan de eigenaar nog geen minuut wakker van zou liggen. Aha. Die avond in Tabriz kregen we al snel te maken met de heersende beleefdheidsvorm in Iran. Die heet Ta'arof en is maar moeilijk te bevatten voor een westerling. Heel in het kort is het idee, dat als je iets aangeboden krijgt van een Iraniër, je uit beleefdheid twee of drie keer moet weigeren. Op die manier kan een persoon die minder welgesteld is iemand iets aanbieden, zonder daarbij zijn gezicht te verliezen. Nadat het aanbod een paar keer geweigerd is, zal de persoon het namelijk niet nog eens aanbieden als hij het zich eigenlijk niet kan veroorloven of het gewoonweg niet heeft. Waarom biedt die persoon dan iets aan vraag je je misschien af? Nou ja, dat is juist een van de elementen van de rijke Iraanse cultuur: delen met de medemens hetgeen in onze ogen leidt tot die grenzeloze vriendelijkeheid en gastvrijheid. Aan de andere kant zul je, als je iemand echt iets geven wil, dit een aantal keren moeten aanbieden. Op die manier laat je zien dat je datgene ook écht aan die persoon wil geven. Maar goed, met deze wetenschap in ons achterhoofd, stapten Heleen, Pat, Kadri en Chris in de eerste de beste oude Paykan die als taxi fungeerde. Bijna alle Paykans in Iran zijn overigens taxi, maar dat terzijde. De chauffeur kon een beetje Russisch praten, dus kwam er al snel een gesprekje op gang tussen hem en Kadri. Voor we het wisten had hij zijn vrouw aan de lijn met de mededeling dat er rekening gehouden moest worden met vier extra eters die avond. Aangezien we daar totaal geen zin in hadden en bovendien bijna flauwvielen van de honger, benadrukten we een aantal keer dat dat echt niet de bedoeling was. Stantepede volgde er weer een telefoontje naar zijn vrouw dat het feest niet doorging. Ta'arof? Dat weten we nog steeds niet... Oh ja, betalen voor de taxirit hoefde ook niet. Zelfs nadat we het geld vier tot vijf keer aan hem hadden aangeboden. Vervolgens in een pizzatentje beland waar twee verschillende personen ons de kaart van a tot z hebben uitgelegd. Ook puur uit hulpvaardigheid en beleefdheid. Aangezien die personen vervolgens nog even over koetjes en kalfjes wilden praten, konden we na ongeveer een uur onze bestelling doorgeven. Maar goed, je wil die aardige mensen ook niet meteen afblaffen en de rug toekeren, dus soit. Tijdens het eten kreeg Chris zo'n raar voorgevoel dat die taxichauffeur wel degelijk z'n geld wilde en nu rondjes om het plein aan het cirkelen was totdat wij het pizzatentje weer uitkwamen. Dat gevoel bleek juist. Althans, het deel van het rondjes cirkelen bleek later... Binnen een minuut nadat we buiten stonden, kwam de cremekleurige evil-Paykan aanstormen! Na een uitgebreide sightseeing (inlusief 5 bijna-dood ervaringen voor Patrick die voorin zat) werden we op de plek van bestemming afgezet. Wederom weigerde de beste man het geld na veelvuldig aandringen. Was he ta'arofing us? Nou, waarschijnlijk niet... Al blijft het gek dat een taxichauffeur niet betaald wil worden voor z'n diensten. Een ander voorbeeld was de arme man in een haventje langs de zuidkust die Heleen om wat Rials vroeg. Nadat ze hem een klein beetje geld had gegeven, bood hij Heleen als 'wederdienst' een mooie appel aan. Toen Heleen die tot drie keer weigerde, stak de man hem terug in zijn jas. Nu had hij een beetje geld, zonder gezichtsverlies te hebben geleden. Vorm van ta'arof? Ja dus. Meer ta'arof verhalen na thuiskomst :-)

Na een paar dagen Tabriz bleek dat de sneeuw ons aan het inhalen was... Erzurum was inmiddels bedolven onder een flinke laag, zo vernamen we, en het witte gevaar breidde zich nu verder uit naar het oosten. Met een inmiddels zeer ranzig uitziende Zjoske bereikten we een tankstation waar we afscheid namen van Chris en Kadri. Zij moesten naar Tehran voor visa aangelegenheden. Daar wilden Pat en Heleen echter niet naartoe omdat de stad te massaal is, flink verontreinigd, het verkeer een puinhoop en verder niet zo veel te bieden heeft. Die avond arriveerden we aldus in het vredige Soltaniye, het dorp met de grootste stenen koepel ter wereld. Nadat we onze bus hadden geparkeerd in een straat achter de koepel, stond al snel de bewoner van het aangrenzende pand buiten, een beetje onwennig naar Zjoske en z'n bewoners koekeloerend. Pat besloot de beste man maar even een hand te gaan geven en voor we het wisten, zaten we heel de avond lekkers te eten bij een familie waarvan geen enkel lid ook maar één woord over de grens sprak. Na een tijdje werd neef Hamed dan ook opgetrommeld die zich enigszins kon redden met handen-en-voeten Engels en de rest van de avond als tolk fungeerde. Ja hoor, we konden ook wel blijven slapen! Omdat we ons daar een beetje ongemakkelijk bij voelden, besloten we maar gewoon in ons eigen bedje te slapen. Geen goed idee zo bleek de volgende ochtend, nadat we beiden geen oog dichtgedaan hadden van de kou en er zelfs ijspegels aan de binnenkant van de ramen zaten. Brrrr...

De volgende ochtend begonnen de eerste lichte Zjoske-troubles. Nadat hij gestart was, reed Pat té snel weg waarna hij om de hoek van de 'dome' afsloeg en niet meer wilde starten. Nadat de accu was leeggestart liep zo'n beetje het halve dorp uit om te helpen. Ze zouden 'm wel even aanduwen, geen probleem. Het volgende ogenblik liepen er een kleine 10 man achter de wagen te duwen. Zo ook de oude heer van het 'gastgezin' van de vorige avond die compleet mank liep en z'n slechte been maar wat achter zich aan liet hobbelen (al leek hem dat weinig te deren tijdens het duwen). Zonder resultaat echter. Er werd zelfs voorgesteld een vuurtje te stoken onder de motor, om hem zo warm te krijgen, maar toen dat uit de klauwen dreigde te lopen, maakte Pat daar snel een eind aan. Uiteindelijk is Zjoske weer aan de praat gekregen door de sterke accu van een dikke pick-up...

In Iran wijst iedereen je trouwens als vanzelfsprekend de weg. In Saveh sloot een man eventjes zijn winkel om met ons mee te rijden naar het hotelletje dat we in gedachten hadden. En dat terwijl een klant op de stoep stond te wachten! Verder rijden brommertjes voor je uit om je weer op de juiste weg te helpen of moet je eenvoudigweg een taxi volgen die een kleine omweg maakt omdat één of andere rare Westerling (wij dus) geen wijs wordt uit Farsi bordjes zonder Engels onderschrift. Op die manier zijn we via het uiterst religieuze Qom uiteindelijk in het relaxte stadje Kashan beland, waar zich vele schatten van het rijke Iraanse culturele erfgoed bevinden. Als je door een van de Khan's zwerft (immens grote huizen van vroegere Perzische handelaren) waan je je welhaast de prins uit het computerspel Prince of Persia! Althans, dat voelde zo voor Patrick. Heleen had weer heel andere associaties uiteraard. In Kashan ook kennisgemaakt met een oudere man die zich nog heel goed het Iran van voor de revolutie kon herinneren. Hij heeft veel zaken uit de doeken gedaan. Want laten we eerlijk zijn, aan het huidige Iran kleven ook een hoop nadelen die je als bezoeker in eerste instantie misschien niet meteen onder ogen krijgt, maar waar de bevolking duidelijk onder te lijden heeft. Daarbij moet vooral gedacht worden aan zaken als de ontwikkeling van een compleet volk, het in de pas blijven lopen met de rest van de wereld en bepaalde vrijheden de mensen ontnomen worden afgenomen door de huidige regering.

Desondanks hebben we, als reizigers in Iran, dit nooit als een belemmering ervaren voor het ontdekken van dit voor velen mysterieuze land.

Noodgedwongen volgt het volgende Iran verhaal binnen afzienbare tijd. We zijn ondertussen namelijk afgezakt tot in Oman en daar houden ze van lange siesta's. Inclusief de internetcafés welteverstaan.

Voor nu dus veel groetjes en liefs van Pat en Heleen. Tot zeer binnenkort via dit medium!


+++ Het reisblog van Patrick Clerkx en Heleen van Aken: http://patenheleen.waarbenjij.nu +++